Hội viên phụ nữ đam mê và giữ lửa dân ca, bài chòi
Những năm qua, làn điệu dân ca, bài chòi dân gian dù có những bước thăng trầm, song luôn được gìn giữ, lưu truyền bởi những nghệ nhân giàu đam mê, tâm huyết. Họ là những người đang giữ ngọn lửa di sản văn hóa phi vật thể trong "cái nôi" của bài chòi miền Trung. Ở phường Nhơn Hòa tiêu biểu có nghệ nhân Phạm Thị Phương Nga, chị là hội viên phụ nữ phường Nhơn Hòa.
Vào một ngày đầu tháng 6, theo chân cô Phan Thị Xuân Hương, Chi hội trưởng Phụ nữ khu vực Tân Hòa, phường Nhơn Hòa, chúng tôi đến tìm gặp chị Phạm Thị Phương Nga tại nhà riêng ở khu vực Tân Hòa đúng lúc chị đang tập luyện cho một số chị em hội viên phụ nữ phường chuẩn bị tham gia Liên hoan hát ru và hát dân ca do thị xã An Nhơn tổ chức.
Chị Nga cho biết: Chị sinh ra và lớn lên ở xã Phước Quang, huyện Tuy phước. Tuổi thơ của chị gắn liền với tiếng võng đưa kẽo kẹt và những lời hát ru ầu ơ của mẹ. Mẹ chị có giọng hát ru rất ngọt ngào, êm ái và rồi nó dần ngấm vào trong máu thịt của chị lúc nào không hay. Thời đó, phương tiện thông tin đại chúng còn hạn chế, món ăn tinh thần của người dân chủ yếu là những cái đài con dùng pin hoặc bình ắc quy hay là cái loa truyền thanh của xã. Vào buổi trưa, buổi tối chị đều dành thời gian để lắng nghe chương trình văn nghệ, dân ca của Đài phát thanh Bình Định hay chương trình dân ca và nhạc cổ truyền của Đài tiếng nói Việt Nam, ngày nào mà không được nghe là chị cảm thấy như thiếu một điều gì đó. Không chỉ nghe mà chị còn hát theo những làn điệu dân ca, bài chòi một cách say mê. Những lần có đoàn dân ca bài chòi của tỉnh về biểu diễn ở địa phương chị mừng lắm và đi xem không thiếu buổi nào. Chị gần như thuộc các vở diễn và còn nhớ luôn tên của các nghệ sĩ, diễn viên trong đoàn. Tình yêu dành cho nghệ thuật dân gian cứ lớn dần trong chị. Chị tự tìm hiểu và tập luyện hàng ngày. Năm 1999 chị lập gia đình với anh Nguyễn Đình Đa về ở tại khu vực Tân Hòa, Phường Nhơn Hòa. Mặc dù có gia đình, bận bịu với con nhỏ nhưng chị vẫn học hỏi và tập luyện ngày càng thuần thục hơn những làn điệu dân ca, bài chòi của quê hương. Trong hơn 20 năm qua, chị đã được mời tham gia rất nhiều hội thi, liên hoan cho phường nhà và cho cả thị xã cũng như tỉnh. Chị đã giành được rất nhiều giải thưởng, hầu như lần nào tham gia chị cũng có giải. Tiêu biểu như năm 2002 chị tham gia Liên hoan giọng hát hay dân ca các dân tộc trên sóng phát thanh toàn quốc do Đài tiếng nói Việt Nam tổ chức và đạt giải diễn viên xuất sắc. Chị còn đạt nhiều giải A, giải B cá nhân tại các Liên hoan hát ru và hát dân ca do Hội Liên hiệp Phụ nữ cùng Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh tổ chức; giải A cá nhân Liên hoan hát ru và hát dân ca thị xã An Nhơn…
Qua nhiều năm gắn bó, nuôi dưỡng và gìn giữ nghệ thuật truyền thống, chị Nga đã truyền cảm hứng và truyền dạy nghệ thuật hát dân ca, bài chòi cho nhiều cho rất nhiều người, trong đó có anh Đa, chồng của chị, anh cũng đã ngấm dần rồi say mê lúc nào không hay.
Năm 2013, vợ chồng chị cùng tham gia Liên hoan hát ru và hát dân ca thị xã An Nhơn và lần đó vợ chồng chị thành công lớn, cả chị và anh đều đạt giải A cá nhân và đạt luôn giải A ru đôi nam nữ. Không chỉ hát theo những bài đã được các tác giả sáng tác sẵn, chị còn sáng tạo đưa làn điệu bài chòi vào trong tiểu phẩm để tham gia hội thi. Thời đó, các tiểu phẩm khi dự thi đều là kịch nói, nên khi chị sáng tạo lồng bài chòi vào thì làm cho tiểu phẩm trở nên mới lạ và hấp dẫn đến lạ thường, cả khán giả và ban giám khảo đều rất thích thú và kết quả được nhận số điểm tuyệt đối. Chị được nhận giải diễn viên xuất sắc nhất… Hiện nay, chị là thành viên trong CLB bài chòi của thị xã An Nhơn. Năm 2022, UBND và hội Phụ nữ phường Nhơn Hòa phối hợp thành lập Câu lạc bộ Dân ca, bài chòi, anh Đa, chồng chị làm Chủ nhiệm CLB và chị là thành viên của CLB.
Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật gần 30 năm qua, chị Nga đã nhận được rất nhiều giải thưởng cấp huyện, tỉnh và khu vực, chị cũng đã được nhận bằng khen của tỉnh. Vào tháng 4 vừa rồi, chị vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”, đây là niềm động viên to lớn và tự hào đối với chị. Chị cũng tự nhủ mình phải nỗ lực nhiều hơn trong việc bảo tồn, giữ gìn những giá trị của nghệ thuật bài chòi đã được người xưa truyền lại.Khi được hỏi về dự định, mong muốn trong tương lai, chị Nga không chút ngần ngại cho hay: “Bài chòi dân gian đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Tuy nhiên, hiện nay, trước sự biến động của đời sống đương đại đã làm cho loại hình nghệ thuật dân ca, bài chòi có nguy cơ bị mai một. Vì vậy, chị muốn CLB dân ca, bài chòi ở phường Nhơn Hòa do chị làm chủ nhiệm được duy trì và phát triển. Chị mong nhà nước cho phép truyền dạy bài chòi trong trường học thông qua việc lồng ghép vào chương trình dạy âm nhạc để chị có điều kiện truyền dạy lại cho các em ở địa phương. Có như vậy, loại hình nghệ thuật bài chòi mới thật sự len lỏi trong đời sống âm nhạc của quần chúng nhân dân, giúp thế hệ trẻ yêu thích và nâng cao ý thức giữ gìn, trân quý bộ môn nghệ thuật độc đáo mà cha ông để lại”. Hy vọng rằng, mong ước giản dị ấy của chị sẽ sớm được thực hiện để những làn điệu dân ca, bài chòi mượt mà sâu lắng mãi được lưu giữ và phát huy trong đời sống hiện đại hôm nay./.
Chị Nga cho biết: Chị sinh ra và lớn lên ở xã Phước Quang, huyện Tuy phước. Tuổi thơ của chị gắn liền với tiếng võng đưa kẽo kẹt và những lời hát ru ầu ơ của mẹ. Mẹ chị có giọng hát ru rất ngọt ngào, êm ái và rồi nó dần ngấm vào trong máu thịt của chị lúc nào không hay. Thời đó, phương tiện thông tin đại chúng còn hạn chế, món ăn tinh thần của người dân chủ yếu là những cái đài con dùng pin hoặc bình ắc quy hay là cái loa truyền thanh của xã. Vào buổi trưa, buổi tối chị đều dành thời gian để lắng nghe chương trình văn nghệ, dân ca của Đài phát thanh Bình Định hay chương trình dân ca và nhạc cổ truyền của Đài tiếng nói Việt Nam, ngày nào mà không được nghe là chị cảm thấy như thiếu một điều gì đó. Không chỉ nghe mà chị còn hát theo những làn điệu dân ca, bài chòi một cách say mê. Những lần có đoàn dân ca bài chòi của tỉnh về biểu diễn ở địa phương chị mừng lắm và đi xem không thiếu buổi nào. Chị gần như thuộc các vở diễn và còn nhớ luôn tên của các nghệ sĩ, diễn viên trong đoàn. Tình yêu dành cho nghệ thuật dân gian cứ lớn dần trong chị. Chị tự tìm hiểu và tập luyện hàng ngày. Năm 1999 chị lập gia đình với anh Nguyễn Đình Đa về ở tại khu vực Tân Hòa, Phường Nhơn Hòa. Mặc dù có gia đình, bận bịu với con nhỏ nhưng chị vẫn học hỏi và tập luyện ngày càng thuần thục hơn những làn điệu dân ca, bài chòi của quê hương. Trong hơn 20 năm qua, chị đã được mời tham gia rất nhiều hội thi, liên hoan cho phường nhà và cho cả thị xã cũng như tỉnh. Chị đã giành được rất nhiều giải thưởng, hầu như lần nào tham gia chị cũng có giải. Tiêu biểu như năm 2002 chị tham gia Liên hoan giọng hát hay dân ca các dân tộc trên sóng phát thanh toàn quốc do Đài tiếng nói Việt Nam tổ chức và đạt giải diễn viên xuất sắc. Chị còn đạt nhiều giải A, giải B cá nhân tại các Liên hoan hát ru và hát dân ca do Hội Liên hiệp Phụ nữ cùng Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh tổ chức; giải A cá nhân Liên hoan hát ru và hát dân ca thị xã An Nhơn…
Qua nhiều năm gắn bó, nuôi dưỡng và gìn giữ nghệ thuật truyền thống, chị Nga đã truyền cảm hứng và truyền dạy nghệ thuật hát dân ca, bài chòi cho nhiều cho rất nhiều người, trong đó có anh Đa, chồng của chị, anh cũng đã ngấm dần rồi say mê lúc nào không hay.
Năm 2013, vợ chồng chị cùng tham gia Liên hoan hát ru và hát dân ca thị xã An Nhơn và lần đó vợ chồng chị thành công lớn, cả chị và anh đều đạt giải A cá nhân và đạt luôn giải A ru đôi nam nữ. Không chỉ hát theo những bài đã được các tác giả sáng tác sẵn, chị còn sáng tạo đưa làn điệu bài chòi vào trong tiểu phẩm để tham gia hội thi. Thời đó, các tiểu phẩm khi dự thi đều là kịch nói, nên khi chị sáng tạo lồng bài chòi vào thì làm cho tiểu phẩm trở nên mới lạ và hấp dẫn đến lạ thường, cả khán giả và ban giám khảo đều rất thích thú và kết quả được nhận số điểm tuyệt đối. Chị được nhận giải diễn viên xuất sắc nhất… Hiện nay, chị là thành viên trong CLB bài chòi của thị xã An Nhơn. Năm 2022, UBND và hội Phụ nữ phường Nhơn Hòa phối hợp thành lập Câu lạc bộ Dân ca, bài chòi, anh Đa, chồng chị làm Chủ nhiệm CLB và chị là thành viên của CLB.
Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật gần 30 năm qua, chị Nga đã nhận được rất nhiều giải thưởng cấp huyện, tỉnh và khu vực, chị cũng đã được nhận bằng khen của tỉnh. Vào tháng 4 vừa rồi, chị vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”, đây là niềm động viên to lớn và tự hào đối với chị. Chị cũng tự nhủ mình phải nỗ lực nhiều hơn trong việc bảo tồn, giữ gìn những giá trị của nghệ thuật bài chòi đã được người xưa truyền lại.Khi được hỏi về dự định, mong muốn trong tương lai, chị Nga không chút ngần ngại cho hay: “Bài chòi dân gian đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Tuy nhiên, hiện nay, trước sự biến động của đời sống đương đại đã làm cho loại hình nghệ thuật dân ca, bài chòi có nguy cơ bị mai một. Vì vậy, chị muốn CLB dân ca, bài chòi ở phường Nhơn Hòa do chị làm chủ nhiệm được duy trì và phát triển. Chị mong nhà nước cho phép truyền dạy bài chòi trong trường học thông qua việc lồng ghép vào chương trình dạy âm nhạc để chị có điều kiện truyền dạy lại cho các em ở địa phương. Có như vậy, loại hình nghệ thuật bài chòi mới thật sự len lỏi trong đời sống âm nhạc của quần chúng nhân dân, giúp thế hệ trẻ yêu thích và nâng cao ý thức giữ gìn, trân quý bộ môn nghệ thuật độc đáo mà cha ông để lại”. Hy vọng rằng, mong ước giản dị ấy của chị sẽ sớm được thực hiện để những làn điệu dân ca, bài chòi mượt mà sâu lắng mãi được lưu giữ và phát huy trong đời sống hiện đại hôm nay./.
Tác giả bài viết: Xuân Thắm
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thống kê truy cập
- Đang truy cập45
- Hôm nay2,494
- Tháng hiện tại49,908
- Tổng lượt truy cập3,763,433